H λέξη «λούμπεν»
Αρκετοί μας τηλεφώνησαν χθες και ρωτούσαν τι σημαίνει η λέξη «λούμπεν», την οποία χρησιμοποιήσαμε στο χθεσινό σημείωμα. Τον όρο «λούμπεν προλεταριάτο» τον συναντάμε στον Κάρολο Μαρξ και ύστερα από αυτόν σε πολλά άλλα έργα της κομμουνιστικής γραμματολογίας. Με τον όρο «λούμπεν προλεταριάτο» ο Μαρξ εννοούσε το εξαθλιωμένο και περιθωριακό τμήμα της εργατικής τάξης, που είχε χάσει την ταξική του συνείδηση και τον ρόλο του στην κοινωνία. Προσπαθούσε να επιβιώσει με ευκαιριακές εργασίες μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Στο ταξικό πάνθεο του Καρόλου Μαρξ το προλεταριάτο συμμετέχει άμεσα στη διαδικασία της παραγωγής, είναι ο άμεσος χρήστης των μέσων παραγωγής, η ζωή του και ο ταξικός ρόλος του συνδέεται με την εξέλιξη των μέσων παραγωγής, κάτι που συχνά ξεχνάμε σήμερα και αναζητάμε «αριστερή» πολιτική σε παρωχημένες μορφές οργάνωσης της παραγωγής. Ενώ, όμως, το προλεταριάτο είναι ο κυρίαρχος των μέσων παραγωγής, η ιδιοκτησία τους και το δικαίωμα της απόφασης ανήκει στους καπιταλιστές. Την ανατροπή της σχέσεως αυτής ο Μαρξ τη θεωρούσε «νομοτελειακή», δηλαδή από τη λειτουργία της, από τις δυνάμεις που προκύπτουν από τη λειτουργία της. Το «λούμπεν προλεταριάτο» προκύπτει επίσης από τη λειτουργία της σχέσης αυτής, αλλά ποτέ ο Μαρξ δεν το θεωρούσε δύναμη ανατροπής, όπως σήμερα κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν θεωρεί δύναμη ανατροπής τους «κουκουλοφόρους» που παριστάνουν τους αναρχικούς. Το «λούμπεν προλεταριάτο» είναι το αλητοειδές προλεταριάτο. |
| Νάσου και η Ψωροκώσταινα (που λέγαμε προσφάτως) |
Θεωρώ ότι ο όρος είναι εξαιρετικά εύστοχος και χρήσιμος για να περιγράψει μερικά φαινόμενα της ιστορικής μας πορείας, που φτάνει ώς σήμερα και ακάθεκτη και απτόητη ορμάει στο μέλλον. H Αριστερά, στο παρελθόν, χρησιμοποίησε και άλλους όρους, προκειμένου να επισημάνει το τμήμα εκείνο της αστικής μας τάξης που δεν συνδέεται με την παραγωγική διαδικασία (στην ευρύτερη έννοια), αλλά ευκαιριακά κερδοσκοπεί και... μεγαλουργεί, εκμεταλλευόμενο τα κενά μιας υποανάπτυκτης αγοράς και κυρίως επωφελούμενο από τους διαπλεκόμενους δεσμούς με το κράτος, το οποίο και κατακλέβει, φοροδιαφεύγοντας. H Αριστερά χρησιμοποιούσε παλαιότερα τους όρους «παρασιτική ή κομπραδόρικη αστική τάξη» και είχε προχωρήσει σε ενδιαφέρουσες αναλύσεις, κοινωνιολογικές και κυρίως, πολιτικές.
Πιστεύω, ότι η «σοσιαλιστική» πολιτική του ΠΑΣΟΚ την τελευταία εικοσαετία, η δέσμευση μεγάλων κοινωνικών πόρων σε έναν παραμορφωμένο και στρεβλό δημόσιο τομέα, τον οποίο περιστασιακά και με απίθανη σε πλάτος και βάθος διαπλοκή λυμαίνοται διάφοροι επιτήδιοι, η επέκταση διαφόρων «κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών», όλη αυτή η πολιτική δήθεν υπέρ του λαού (δωρεάν παιδεία, δωρεάν υγεία, δημόσια έργα και κυρίως στρεβλώσεις στην αγορά), ευνόησε εξαιρετικά την «λούμπεν αστική τάξη», την «κομπραδόρικη» και παρασιτική, όπως την αποκαλούσαμε άλλοτε. Σήμερα, έχω τη γνώμη, η «λούμπεν αστική τάξη» είναι περισσότερο εκτεταμένη και άγρια, όσο ποτέ. Πιστεύω, ότι ζούμε στην έξαρσή του το ιστορικό δράμα της Ελλάδας, που εγώ ξεκίνησε με τους ίδιους περίπου όρους ανάπτυξης (με τον όρο εννοούμε κάτι πολύ ευρύτερο από την οικονομική μεγέθυνση) με χώρες όπως η Ελβετία, η Δανία, η Νορβηγία, έμεινε πολύ πίσω, ακριβώς επειδή δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί ως σοβαρή αστική κοινωνία. Εμεινε καθυστερημένη και στους δύο πόλους: και στο προλεταριάτο και στην αστική της τάξη.
Θα πω και μερικά λόγια για το επεισόδιο του 1947 που υπανίχθηκα χθες (για να τα έχω καλά και με τους Αμερικανούς!). Τότε οι ΗΠΑ ανέλαβαν την κεντρική ευθύνη για την πάταξη της ανταρσίας. Εστειλαν στην Ελλάδα πολυμελείς αποστολές με διπλωμάτες, στρατηγούς, πράκτορες και οικονομικούς συμβούλους. Συνάντησαν απίθανες καταστάσεις στην «εθνικόφρονα παράταξη», που δεν είναι της ώρας να περιγράψω, θα το κάνω όμως μια μέρα. O επικεφαλής της οικονομικής αποστολής διαπίστωσε ότι η αγορά ήταν κατάμαυρη και οι «εθνικόφρονες» (πλέον) μαυραγορίτες της κατοχής (ο μαυραγοριτισμός, το παρατηρείτε και σήμερα, είναι η κατ' εξοχήν δραστηριότητα της... ΛΜΑΤ) ζούσαν και βασίλευαν και με πολιτικές διαπλοκές (όπως και σήμερα) κατέτρωγαν την αμερικανική βοήθεια. O αμερικανικός Τύπος εκείνη την εποχή απεκάλυπτε χαρακτηριστικές περιπτώσεις θρασυτάτης ληστείας εκ μέρους της «εθνικόφρονης ΛΜΑΤ» και ασκούσε δριμύτατη κριτική στην κυβέρνηση Τρούμαν και στους εκπροσώπους στην Ελλάδα. O επικεφαλής της οικονομικής αποστολής, έχασε την υπομονή του και σε συνάντηση με τον τότε υπουργό Οικονομικών, αμερικανικότατα, τον έκανε μαύρο στο ξύλο! Καταρρακώθηκε βέβαια η «εθνικόφρων» περηφάνια, αλλά είχε δίκαιο.
Πηγή: Εφημερίδα «Η Καθημερινή», κάπου το 2002
