Ενσυναίσθηση

Ως ενσυναίσθηση ορίζεται η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του.

Ετυμολογία

Τα συστατικά της λέξης αποτελούνται από τις λέξεις εν, συν και αίσθηση, υποδηλώνοντας την επέκταση της αίσθησης του ατόμου πέρα από τον ευατό του.

Ιατρικό Λεξικό - Ενσυναίσθηση

Αγγλικός όρος

empathy

Ορισμός

Η επίγνωση και η διορατικότητα για τα αισθήματα, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά ενός άλλου ατόμου καθώς και για το νόημα και τη σημασία τους. Δεν είναι το ίδιο με τη συμπάθεια, η οποία συνήθως είναι μη αντικειμενική και μη κριτική.
---------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------
Ετυμοπερίεργα

Ελληνικές λέξεις με άλλη σημασία στην αγγλική γλώσσα
empathy = συμπάθεια !... sympathy = συλλυπητήρια !...

Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο σε λέξεις από την Ελληνική. Συμβαίνει γενικότερα. Ωστόσο, χαρακτηρίζει πολλές λέξεις από τη γλώσσα μας, επειδή είναι πολύ συχνή η χρήση λέξεων, ειλημμένων από την Ελληνική (δάνεια) ή πλασμένων από την Ελληνική (ελληνογενείς λέξεις). Θα αναφερθώ σε δύο εμφανή ομόρριζα παραδείγματα.

Η λέξη εμπάθεια (από το αρχαίο εμπαθής) είναι μια ελληνιστική λέξη που σήμαινε αρχικά «το έντονο πάθος» για να εξελιχθεί στη σημασία «κακότητα, προκατειλημμένη αρνητική ή εχθρική στάση». Η λέξη ελήφθη από την Αγγλική ως empathy για να δηλώσει «τη συμμετοχή στο πάθος, σ’ αυτό που παθαίνει κάποιος και υποφέρει, στη δυστυχία τού άλλου μέχρι πλήρους ταυτίσεως» και, τελικά, «τη συμπάθεια, τη συμπόνια». Έφτασε δηλ. να δηλώνει το ακριβώς αντίθετο τής ελληνικής λέξης εμπάθεια !

Διαφορετικά εξελίχθηκε η ομόρριζη ελληνική λέξη συμπάθεια, η οποία πέρασε επίσης στην Αγγλική (μέσω τής Λατινικής) ως sympathy. Κι αυτή δήλωσε «την εναρμόνιση με τα συναισθήματα κάποιου άλλου» για να φτάσει τελικά και στη σημασία «συλλυπητήρια» ως έκφραση «τής συμμετοχής στη λύπη, στο πένθος, στην ατυχία τού άλλου».
-------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------

Ομοιότητες και αντιθέσεις

Δεν είναι απαραίτητα το ίδιο με τη συμπάθεια, η οποία μπορεί να περιορίζεται μόνο στη συναισθηματική αναγνώριση, και γενικά να είναι επιφανειακή και μη αντικειμενική ή τη συμπόνια -αν και ταυτίζεται πολύ συχνά με αυτή- η οποία υποδηλώνει πως πέρα από τη συναισθηματική ταύτιση το άτομο επίσης εκδηλώνει συμπαράσταση με την κατάσταση του άλλου ατόμου. Η δυσκολία ή απουσία ενσυναίσθησης και συναισθημάτων -όπως η Αλεξιθυμία-, ή και η παρουσία χαράς για τον πόνο του άλλου ατόμου -όπως ο σαδισμός-, ενδέχεται να υποδηλώνει παρουσία ψυχοπάθειας. Διαφέρει επίσης από τη διαίσθηση, η οποία περιορίζεται στο ίδιο το άτομο όταν αναλογίζεται την πιθανότητα να συμβεί κάποιο ενδεχόμενο, καθώς και από την περιγραφή των ιδιοτήτων της τηλεπάθειας -μη αποδεδειγμένη θεωρία της παραψυχολογίας- η οποία προυποθέτει απομακρυσμένη επικοινωνία.

Το αντίθετο της ενσυναίσθησης είναι συχνά η εμπάθεια, η οποία υποδηλώνει προκατάληψη και αρνητική στάση. Στις περισσότερες ξένες γλώσσες γλώσσες η λέξη εμπάθεια (empathy) χρησιμοποιείται με την έννοια της ενσυναίσθησης, προερχόμενη από την αρχαία ελληνική λέξη εμπαθής, η οποία είχε τη σημασία του έντονου πάθους.

Προϋποθέσεις

Δεν είναι απαραίτητη η προφορική επικοινωνία για να επιτευχθεί ενσυναίσθηση, η οποία μπορεί και να έρθει μέσω του συνδυασμού της οπτικής και ηχητικής παρατήρησης ενός ατόμου, γενικότερη γλώσσα του σώματος και παρουσία εκφράσεων, και τον τρόπο που αντιδρά.