ΡΩΣΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ

ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

«Σπάσαμε» - για τα καλά - «τα μούτρα μας» (εμείς οι... cool Αμερικανοί) σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή. Έτσι, είπαμε να μπαστακωθούμε στη Σινική Θάλασσα, στην Άπω Ανατολή. Εσύ, τι λες ρε σχιστομάτη;

*******************************

Δείτε πρώτα αυτό κι αυτό
και κατόπιν διαβάστε εδώ κι εδώ !

*******************************

ΤΟΥ ΔΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΡΙΒΑ*

Στο προηγούμενο άρθρο στα «Επίκαιρα» είχαμε εξετάσει την αναγέννηση τής «παραδοσιακής» χερσαίας στρατιωτικής ισχύος στην Ευρώπη, με πυρήνα τις αρματικές δυνάμεις. Είχαμε, ειδικότερα, αναφερθεί στην περίπτωση τού νέου ρωσικού άρματος μάχης Τ-14 Armata και στο σοκ που επέφερε στη Δύση η εμφάνισή του. Επίσης, είχαμε ασχοληθεί με την έκθεση τής RAND Corporation που μελετούσε σενάρια πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ τού ΝΑΤΟ και τής Ρωσίας στην περιοχή τής Βαλτικής. Τα σενάρια αυτά κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι, στην καλύτερη για τη Δύση περίπτωση, οι Ρώσοι χρειάζονταν 60 ώρες για να φτάσουν έξω από τις πρωτεύουσες τής Εσθονίας, τής Λετονίας και τής Λιθουανίας.
Στο παρόν κείμενο θα αναφέρουμε και κάποια άλλα στοιχεία έτσι ώστε να προκύψει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα αναφορικά με το πώς διαμορφώνονται οι σημερινές ισορροπίες ισχύος στην Ευρώπη.

Κάντε «κλικ» εδώ

Ξεκινώντας από τα άρματα μάχης, η Ρωσία έχει σε υπηρεσία περί τα 2.800. Από αυτά, περί τα 550 με 600 είναι T-80U, 1.700 T-72 και περί τα 500 T-90. Όπως είχαμε αναφέρει, και στο προηγούμενο άρθρο, πολλά εξ αυτών βρίσκονται σε προγράμματα εκσυγχρονισμού, που θα ενισχύσουν δραστικά τις ικανότητές τους, ενώ αναμένεται η έλευση τού επαναστατικού T-14 Armata. Επιπροσθέτως, η ρωσική βιομηχανία είναι σε θέση να κατασκευάσει πολύ γρήγορα εκατοντάδες Τ-90 τελευταίας γενιάς αν έτσι κριθεί σκόπιμο.

Από πλευράς Δύσης, η Γερμανία, η Γαλλία και η Πολωνία, η οποία έχει και το ισχυρότερο αρματικό δυναμικό στη Δυτική Ευρώπη, με το ζόρι συγκεντρώνουν έναν αριθμό λίγο μεγαλύτερο των 1.500 αρμάτων. Πολλοί, βέβαια, υποστηρίζουν ότι τα δυτικά άρματα είναι ανώτερα των ρωσικών, αντλώντας τα επιχειρήματά τους κυρίως από τις αρματικές συγκρούσεις στον Πρώτο Πόλεμο τού Κόλπου το 1991, όπου όμως υπήρχαν μεγάλες ιδιαιτερότητες και πολύ δύσκολα μπορεί να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Επιπροσθέτως, το μεγαλύτερο μέρος τού πολωνικού αρματικού δυναμικού είναι κι αυτό σοβιετικής προέλευσης.

Άρματα ανώτερα των δυτικών

Στην πραγματικότητα είναι πολύ πιθανό τα ρωσικά άρματα να έχουν ορισμένα σοβαρά πλεονεκτήματα σε μια μάχη έναντι των δυτικών. Μεταξύ των άλλων, το σύνολο των ρωσικών αρμάτων διαθέτει παθητικά και ενεργητικά συστήματα αυτοπροστασίας εναντίον επερχομένων αντιαρματικών πυραύλων αλλά και βλημάτων κινητικής ενέργειας από τα πυροβόλα εχθρικών αρμάτων. Το πιο σύγχρονο εξ αυτών είναι το Afghanit,  που θα εξοπλίζει τα Armata, ενώ τα παλαιότερα ρωσικά άρματα διαθέτουν παθητικά συστήματα αυτοπροστασίας Shtora και ενεργητικά Arena και Arena-E. Η παράδοση στην ανάπτυξη συστημάτων είναι μεγάλη στον Ρωσικό Στρατό, όπου στα χρόνια τής δεκαετίας τού '80 είχαν αναπτυχθεί τα συστήματα ενεργητικής προστασίας Drozd και Drozd-2 από την εταιρεία ΚΒΡ και είχαν τοποθετηθεί σε μικρό αριθμό παλαιών αρμάτων Τ-55. Τα ενεργητικά συστήματα αυτοπροστασίας επιδιώκουν την καταστροφή τού επερχόμενου αντιαρματικού πυραύλου ή την εκτροπή βλήματος κινητικής ενέργειας και όχι απλώς την παραπλάνησή του, όπως τα παθητικά. Τα νεώτερα ισραηλινά άρματα έχουν παρόμοια συστήματα, όχι όμως τα δυτικοευρωπαϊκά ή τα αμερικανικά.
Όσον αφορά στις επιθετικές ικανότητες, τα ρωσικά άρματα έχουν τη δυνατότητα να εξαπολύουν κατευθυνόμενους με επιβατική δέσμη λέιζερ αντιαρματικούς πυραύλους από το πυροβόλο τους, επιτυγχάνοντας πλήγμα ακριβείας εναντίον κινούμενων εχθρικών αρμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Παρόμοια  ικανότητα δεν υπάρχει σήμερα στα ευρωπαϊκά ή τα αμερικανικά άρματα. Παρεμπιπτόντως, παρόμοια ικανότητα έχει  και το ρωσικό τεθωρακισμένο όχημα μάχης (ΤΟΜΑ) ΒΜΡ-3 - βρίσκεται και στο οπλοστάσιο τής Εθνικής Φρουράς στην Κύπρο -, το οποίο από το πυροβόλο χαμηλής πίεσης των 100 χιλιοστών που διαθέτει μπορεί να εξαπολύσει τον κατευθυνόμενο με επιβατική δέσμη λέιζερ αντιαρματικό πύραυλο Arkan, ο οποίος έχει μέγιστο βεληνεκές που ξεπερνά τα 5.500 μέτρα και μπορεί να διαπεράσει τη θωράκιση ακόμη και των πιο σύγχρονων δυτικών αρμάτων.

Άρα το ΒΜΡ-3 είναι σε θέση να προσβάλει τα δυτικά άρματα σε αποστάσεις μεγαλύτερες από αυτές που εκείνα μπορούν να το προσβάλουν και κατά συνέπεια, σε ορισμένα πολεμικά σενάρια, είναι σε θέση να τα κατανικήσει.
Επισημαίνεται ότι παρόμοιες δυνατότητες έχουν και τα ελαφρά άρματα μάχης τής σειράς BMD που χρησιμοποιούν οι Ρώσοι αλεξιπτωτιστές. Οι δυνάμεις αλεξιπτωτιστών έχουν στρατηγικό ρόλο στο ρωσικό και, πριν από αυτό, στο σοβιετικό δόγμα και είναι πολύ μεγάλες. Η αριθμητική τους δύναμη προσεγγίζει σήμερα τους 55.000 άνδρες και στόχος είναι να έχουν φτάσει τους 72.000 μέχρι το 2019. Στην πραγματικότητα, και με ελάχιστη δόση υπερβολής, οι Ρώσοι αλεξιπτωτιστές είναι από μόνοι τους σε θέση να κατανικήσουν τα περισσότερα από τα δυτικοευρωπαϊκά στρατεύματα.

Επιστρέφοντας στα ΤΟΜΑ, η Ρωσία σήμερα διαθέτει περί τα 700 BMP-3, πάνω από 1.800 BMP-2 και περί τα 500 ΒΜΡ-1. Η κατάσταση για τους Δυτικούς αναμένεται να γίνει πολύ πιο δύσκολη με την ένταξη σε υπηρεσία των νεώτερων ΤΟΜΑ Τ-15, που θα χρησιμοποιούν το ίδιο σκάφος με το άρμα μάχης Τ-14 Armata και των Kurganets.

Κάντε «κλικ» εδώ

Και τα δύο αυτά οχήματα θα διαθέτουν πολύ βαριά θωράκιση, σε αντίθεση με τα υπάρχοντα ΒΜΡ-3, ΒΜΡ-2 και ΒΜΡ-1, ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας και θα είναι εφοδιασμένα με αντιαρματικούς πυραύλους Kornet-2, το βεληνεκές των οποίων ξεπερνά τα 8 χιλιόμετρα. Έτσι, θα είναι σε θέση να προσβάλουν τις εχθρικές τεθωρακισμένες και αρματικές δυνάμεις από αποστάσεις ασφαλείας, χωρίς οι τελευταίες να μπορούν να ανταποδώσουν τα πυρά.

ΒΜ-30 Smerch

BM-30 Smerch

Πυραύλους Kornet χρησιμοποιούν και ελαφρά τροχοφόρα τεθωρακισμένα οχήματα τού Ρωσικού Στρατού, τα οποία διαμορφώνουν μικρές, ευέλικτες και ταχυκίνητες δυνάμεις, αποστολή των οποίων είναι να διεισδύουν στα κενά τής εχθρικής διάταξης και να επιφέρουν χάος. Οι δυνάμεις αυτές υποστηρίζονται από εκατοντάδες αυτοκινούμενα πυροβόλα και πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών, πιο φονικός εκ των οποίων είναι ο ΒΜ-30 Smerch, μια ομοβροντία 12 ρουκετών, με θερμοβαρικές κεφαλές, τού οποίου το πλήγμα έχει  εκτιμηθεί ότι αντιστοιχεί σε αυτό ενός μικρού τακτικού πυρηνικού.
Όπλα αναλόγων ικανοτήτων δεν υπάρχουν στα δυτικά οπλοστάσια. Οι τεθωρακισμένες αυτές δυνάμεις θα κινούνται εν παραλλήλω με ισχυρές δυνάμεις επιθετικών ελικοπτέρων, ενώ προστασία έναντι αεροπορικών επιθέσεων θα προσφέρει ένα διευρυνόμενο πλέγμα αντιαεροπορικών όπλων, το οποίο ξεκινά από φορητούς εκτοξευτές πυραύλων βραχέος βεληνεκούς, με κορυφαίους τους τελευταίας γενιάς Igla S και Verba, που είναι ανώτεροι από οποιονδήποτε αντίστοιχο δυτικό. Στα μικρά και μεσαία βεληνεκή προστασία προσφέρει μια οικογένεια συστημάτων αεράμυνας, με κορυφαία τα Tunguska και τα Pantsyr S1 και S2, και στα μεσαία προς μεγάλα βεληνεκή τα BUK M1 και M2, ενώ μια έκδοση Μ3 βρίσκεται επίσης υπό ανάπτυξη. Τα συστήματα αυτά προσφέρουν μια αντιαεροπορική ασπίδα που πολύ δύσκολα μπορεί να διαπεραστεί από τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη που βρίσκονται στην Ευρώπη, ακόμη κι αν η Ρωσική Αεροπορία δεν συμμετάσχει καθόλου στη σύγκρουση.

Πλεονέκτημα το δόγμα τής «Μάχης εις Βάθος»

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο Ρωσικός Στρατός, ακόμη και στα χρόνια τής βαθιάς παρακμής του, τη δεκαετία τού '90, συνέχιζε να διατηρεί και να εξελίσσει πολεμικές μεθοδολογίες που αποσκοπούσαν στην κατανίκηση συμβατικών αντιπάλων υψηλής ισχύος. Πυρήνας τής πολεμικής του φιλοσοφίας φαίνεται πως παραμένει το δόγμα τής «Μάχης εις Βάθος» (Deep Battle), πνευματικός πατέρας τού οποίου είναι ο ελληνικής καταγωγής Τριανταφύλλωφ στα χρόνια τού Μεσοπολέμου. Το δόγμα αυτό δίνει μεγάλη έμφαση στην ταχεία κίνηση, στην ακραία επιχειρησιακή ρευστότητα και ευελιξία, στην εκμετάλλευση κάθε κενού στην εχθρική διάταξη και στη διείσδυση σε αυτό χωρίς να επιδιώκεται η προηγούμενη εξασφάλιση των πλευρών ή η δημιουργία ενός ομοιόμορφου μετώπου και κυρίως η προσβολή σε βάθος τής εχθρικής διάταξης, κυρίως με τη χρήση αερομεταφερόμενων δυνάμεων. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Ρώσοι διατηρούν τόσο μεγάλες και τόσο βαριά οπλισμένες αερομεταφερόμενες δυνάμεις. Το δόγμα αυτό έχει εμπλουτιστεί με τακτικές υβριδικού πολέμου, που βασίζονται σε δυνάμεις ανορθοδόξου πολέμου.
Από πλευράς τους, οι Ευρωπαϊκοί Στρατοί, αλλά εν μέρει και ο Αμερικανικός, έχουν μετατραπεί σε δυνάμεις με κυρίαρχο ρόλο τις αντιανταρτικές επιχειρήσεις (Counter Insurgency / COIN)  και έχουν περίπου ξεχάσει τις παραδοσιακές πολεμικές ικανότητες. Το ΝΑΤΟ στα χρόνια τής δεκαετίας τού '80 είχε αναπτύξει αντίστοιχα δόγματα με αυτά τής «Μάχης εις Βάθος» για να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις τού Συμφώνου τής Βαρσοβίας, όπως ήταν η «Αεροεδαφική Μάχη» (Airland Battle) και πριν από αυτή η FOFA (Follow-On Forces Attack). Τα δόγματα αυτά έχουν σχεδόν ξεχαστεί και δεν διδάσκονται ούτε καν στις στρατιωτικές σχολές όλων των επιπέδων. Αντιθέτως, εμφανίζονται ολοένα και πιο εξειδικευμένες «σχολές» για επιχειρήσεις COIN, η χρησιμότητα των οποίων εναντίον τού Ρωσικού Στρατού θα είναι μηδενική.
Εν κατακλείδι, φαίνεται πως έχει δημιουργηθεί μια τεράστια δυσαναλογία ισχύος στην Ευρώπη, η οποία, αν τα γεωπολιτικά δεδομένα επίσης αλλάξουν, θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα στη Δύση. Αυτή την εν δυνάμει πραγματικότητα συνεχίζει, βέβαια, να μάς τη σκεπάζει η πολύ πιο επίκαιρη τζιχαντιστική τρομοκρατία, όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ιστορία σπάνια κινείται γραμμικά και οι ανατροπές και οι εκπλήξεις είναι ο κανόνας σε αυτή...

* Διδάσκει το μάθημα τής Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και Γεωγραφία τής Ασφάλειας και των Αφοπλισμών στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών τού Πανεπιστημίου Αθηνών.