του Δρ. Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη*
Μια μαρτυρία συγκλόνισε τον γράφοντα, που ανακάλεσε στη μνήμη του στίχους από το ποίημα «Το τραγούδι των προσφύγων» του εθνικού μας ποιητή Κωστή Παλαμά:
και στα ερμοτόπια και στα βράχια της Ανατολής,
τα που σας ρίξανε σπαθιά, που σας φάγανε βόλια,
βαθιά στα σπλάχνα της Φυλής»...
Τον Δεκέμβριο του 1924 μεταφέρθηκαν από τα Μουδανιά με το βρετανικό πλοίο «Ζαν Μ.» 400 τόνοι από λείψανα 50.000 προφανώς Ελλήνων και Αρμενίων προς χρήση των γαλλικών βιομηχανιών παρασκευής γεωργικών φαρμάκων της Μασσαλίας. Η εφημερίδα The New York Times τον Δεκέμβριο του 1924, ανέφερε ότι επρόκειτο για τα απομεινάρια θυμάτων από τις σφαγές στη Μικρά Ασία. Η γαλλική εφημερίδα Midi, υπό τον τίτλο «Πένθιμο φορτίο», επισήμανε ότι «τα οστά προέρχονται από τα στρατόπεδα της αρμενικής σφαγής στην Τουρκία και τη Μικρά Ασία κυρίως». Η εφημερίδα Μακεδονία ενημέρωσε τους αναγνώστες της ότι το «Ζαν Μ.» κατέφθασε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης στις 13 Δεκεμβρίου του 1924, αποκρύπτοντας τη μεταφορά αυτού του φορτίου. Προφανώς, οι αντιπρόσωποι του πλοίου γνώριζαν ότι στην πόλη ζούσαν πολλοί πρόσφυγες του 1922. Οι εκεί ελληνικές Αρχές πιθανόν να γνώριζαν αυτό το γεγονός, αλλά το αποσιώπησαν για να μην δυσαρεστήσουν τους Γάλλους αγοραστές και τους Βρετανούς ιδιοκτήτες του πλοίου. Οι εργάτες του λιμανιού πληροφορήθηκαν το γεγονός και αντέδρασαν χωρίς αποτέλεσμα λόγω βρετανικής παρέμβασης στις εκεί Αρχές. Ο Χρήστος Αγγελομάτης αναφέρει ότι η είδηση δημοσιεύτηκε σε αθηναϊκές εφημερίδες και τελικά «επενέβη ο Άγγλος πρόξενος και επετράπη ο απόπλους». Συμπληρώνει πως επρόκειτο για οστά Ελλήνων στρατιωτών που μετά τας ομαδικάς σφαγάς και εξοντώσεις αργοπέθαιναν εις τα στρατόπεδα αιχμαλώτων, από τα οποία το φοβερώτερον ήτο το στρατόπεδον του Ουσάκ»...
* Επιστημονικού συνεργάτη στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου
Πηγή: Μέρος άρθρου στο περιοδικό «Επίκαιρα», αρ. τεύχους 355, σελ. 74 - 76
