ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΛΥΣΕΙΣ - ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΥΠΕΡΕΞΟΠΛΙΣΜΟ
Ποιος ο «δρόμος» που μπορεί να ακολουθήσει η χώρα μας σε θάλασσα και αέρα και σε συμμαχία με τις ΗΠΑ
ΤΟΥ ΔΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΡΙΒΑ*
Διαβάστε πρώτα - προσεκτικώς - εδώ, προτού συνεχίσετε.
******************************************************************
Ωστόσο, η ευκαιρία αυτή ενδέχεται να προκύψει εκ νέου στο μέλλον. Όπως υποστηρίχθηκε στο προηγούμενο τεύχος, αν η Ελλάδα όντως επιδιώκει να ενισχύσει δραστικά τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, μπορεί να το επιτύχει συνδεόμενη με το κυρίαρχο ναυτικό στοιχείο της αμερικανικής γεωπολιτικής ταυτότητας και η σύνδεση αυτή μπορεί να προκύψει με την επιλογή του Aegis από το Πολεμικό Ναυτικό.
Βέβαια, όλα αυτά με την παραδοχή ότι η στρατηγική ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι πράγματι η βέλτιστη επιλογή για την Ελλάδα. Κάτι το οποίο δεν είναι καθόλου σίγουρο.
Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο τεύχος, ούτε η Ελλάδα οφείλει να λειτουργεί ως γεωπολιτικό εξάρτημα των Ηνωμένων Πολιτειών ούτε είναι βέβαιη μια καθολική ρήξη Άγκυρας - Ουάσιγκτον, η οποία θα καθιστούσε την Ελλάδα το ανατολικό σύνορο του ΝΑΤΟ και χώρα πρώτης γραμμής για τις ΗΠΑ.
Για την ακρίβεια, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί και η αμερικανική πολιτική μάλλον θα επιμείνει στην επένδυσή της στην ισλαμοποιημένη Τουρκία του Ερντογάν για μια σειρά από λόγους που ξεφεύγουν από το στενό πλαίσιο αυτού του κειμένου.
Ωστόσο αν πράγματι ισχύει, έστω και εν σπέρματι, η προοπτική της ουσιαστικής αναβάθμισης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων και χρειαζόμαστε κάποιο εξοπλιστικό πρόγραμμα ως καταλύτη για να προχωρήσει η διαδικασία αυτή, ας το κάνουμε τουλάχιστον με στοιχειωδώς ορθολογικά κριτήρια.
Ανάγκη δικτυοκεντρικών δομών μάχης
Όπως ο γράφων έχει υποστηρίξει σε προηγούμενα άρθρα του στα «Επίκαιρα», η επιλογή του «αόρατου» μαχητικού αεροσκάφους F-35 Lightning II για την Ελλάδα θα ήταν μια εξέλιξη που ενδεχομένως θα υπονόμευε αντί να ενισχύσει την ελληνική άμυνα. Το F-35 είναι ένα εξαιρετικά δαπανηρό οπλικό σύστημα που έχει υπερπροβληθεί χάρη στην (υποτιθέμενη) «αορατότητά» του, με κίνδυνο να θεωρηθεί ότι, αν το αποκτήσουμε, δεν θα χρειαζόμαστε τίποτε άλλο, αφού, παρεμπιπτόντως, δεν θα έχουμε και χρήματα για ο,τιδήποτε άλλο.
 |
ΤΟ S-400 ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΨΕΙ ΣΧΕΔΟΝ ΟΛΟ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΑΧΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΑ ΑΠΑΙΤΗΘΕΙ ΠΛΕΓΜΑ ΑΕΡΑΜΥΝΑΣ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ |
Με άλλα λόγια, εμμέσως πλην σαφώς, υποστηρίχτηκε να αφήσουμε την υπάρχουσα αεροπορική μας δύναμη να απαξιωθεί, με αποτέλεσμα σε μερικά χρόνια πρακτικά να μην υφίσταται, για να αποκτήσουμε 20 «υπερμαχητικά».
Δηλαδή, να καταργήσουμε ουσιαστικά την Αεροπορία μας χάρη μιας μικροσκοπικής αεροπορικής δύναμης, που θα αποτελείται όμως από «αόρατα» F-35. Ακόμη και αν το F-35 ήταν όντως το μαγικό τεχνούργημα που υποστηρίζουν οι λάτρεις του εν Ελλάδι, η λογική αυτή είναι και πάλι σαθρή. Δεν μπορεί να χτίζεις την πυραμίδα της στρατιωτικής σου ισχύος από την κορυφή αφήνοντας τη βάση της να καταρρεύσει. Τόσο απλά.
Ωστόσο, το γεγονός παραμένει ότι το F-35 έχει πλέον φετιχοποιηθεί στην ελληνική κοινή γνώμη και η μελλοντική απόκτησή του μάλλον ήδη έχει δρομολογηθεί, κάτι που φαίνεται ότι είναι και η επιλογή σχεδόν ολόκληρου του πολιτικού συστήματος, στο πλαίσιο της κυρίαρχης πλέον φαντασίωσης περί μιας «σωτήριας» μελλοντικής ελληνοαμερικανικής στενής σχέσης.
Ακόμη όμως κι αν το F-35 εισάγει όντως κάποιες νέες ικανότητες στο ελληνικό στράτευμα, θα φέρει μαζί του και νέες αχίλλειες πτέρνες, ενώ, πέρα από το υψηλό κόστος αγοράς, το κόστος συντήρησης ενδέχεται να είναι εξωπραγματικά μεγάλο, οπότε η απόκτηση και η διατήρηση σε υπηρεσία μεγάλου αριθμού μαχητικών (δηλαδή περισσότερων των 20) θα είναι μάλλον εκτός πραγματικότητας, ακόμη κι αν με κάποιο μαγικό τρόπο καλυτερεύσουν σημαντικά τα δημόσια οικονομικά. Εκτός πια κι αν καταργήσουμε όλο μας το στράτευμα για να εξοικονομήσουμε τα απαιτούμενα χρήματα για την αγορά και τη συντήρηση των F-35...
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το F-35 δεν σχεδιάστηκε για να λειτουργεί στα μελλοντικά πεδία των μαχών ως «μοναχικός πρωταθλητής». Αντιθέτως, επιδιώκεται να λειτουργεί ως οργανικό απάρτιο ενός ενιαίου «συστήματος συστημάτων» (system of systems) και όχι να πάρει πάνω του όλο το βάρος μιας πολεμικής αναμέτρησης, όπως φαίνεται ότι πιστεύουν οι πιστοί του εν Ελλάδι.
Άρα, αν πράγματι θέλουμε να αξιοποιήσουμε τον μικροσκοπικό αριθμό των F-35, που ενδεχομένως παραγγείλουμε στο μέλλον -και κατά την άποψη του γράφοντος δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 15 αεροσκάφη-, ο μόνος τρόπος είναι να τα εντάξουμε σε μια δικτυοκεντρική (network centric) δομή μαζί με άλλα συστήματα. Αυτή η δομή θα λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής ισχύος, αυξάνοντας εκθετικά τις δυνατότητες μιας μικρής δύναμης.
Δηλαδή, να κάνουμε ό,τι κάνουν οι ίδιοι οι Αμερικανοί για το F-35 σε επιχειρησιακά περιβάλλοντα σαν αυτό που αναμένεται να λειτουργήσει στο ελληνοτουρκικό σύστημα, δηλαδή πρωτίστως στο Αιγαίο.
Συνεργαζόμενα συστήματα
Το σύστημα αυτό είναι ο πύραυλος SM-6, ο οποίος συνεργάζεται με το σύστημα Aegis και μπορεί να προσβάλει στόχους σε πολύ μεγάλες αποστάσεις, που αγγίζουν τα 500 χλμ., αξιοποιώντας ακριβώς δεδομένα από απομακρυσμένους αισθητήρες, όντας σε θέση να προσβάλει τόσο αεροσκάφη όσο και πλοία επιφανείας και πιθανώς στο μέλλον και χερσαίους στόχους.
Κατά την άποψη του γράφοντος, λοιπόν, το βέλτιστο αμερικανικό οπλικό σύστημα, από επιχειρησιακής άποψης, για την Ελλάδα δεν είναι το F-35, αλλά το σύστημα ναυτικής αεράμυνας Aegis, σε συνδυασμό με τη δικτυοκεντρική του υποδομή, όπως είναι το λογισμικό «κοινοκτημοσύνης» αισθητήρων και όπλων CEC, και με πυραυλικά συστήματα ικανά να προσβάλουν στόχους και στους τρεις χώρους (domains) μάχης (στεριά, αέρα, θάλασσα), σε τέτοιες αποστάσεις που θα καλύπτουν όλο το εύρος και βάθος του ελληνοτουρκικού θεάτρου επιχειρήσεων. Τα F-35 μόνον επικουρικά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, αν η απόκτησή τους καταστεί αναπόφευκτη, όχι γιατί είναι πράγματι απαραίτητη και επωφελής, αλλά για λόγους τεχνολογικού φετιχισμού.
Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης
Για τα πρώτα, καταρχάς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο κατεξοχήν αρμόδιος για να διαθέτει τις τεχνολογίες και τις μεθοδολογίες για να εντοπίζει τα «αόρατα» στα ραντάρ F-35 είναι μάλλον ο ίδιος τους ο δημιουργός, δηλαδή η Lockheed Martin, που κατασκευάζει και το Aegis. Πολλώ δε μάλλον που οι νεότερες εκδόσεις του συστήματος ενισχύουν διαρκώς τις ικανότητές τους να εντοπίζουν αεροσκάφη stealth, σαν τα κινεζικά J-20, μια και τα τελευταία θεωρούνται ως μια από τις σημαντικότερες απειλές που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το Ναυτικό των ΗΠΑ στο κοντινό μέλλον.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι το Aegis δεν επιδιώκει να εντοπίζει τα αεροσκάφη stealth μόνο με τη βελτίωση του ραντάρ και του λογισμικού ανάλυσης δεδομένων, αλλά και με τη δικτυοκεντρική του φιλοσοφία, η οποία του επιτρέπει να λαμβάνει και να συνθέτει δεδομένα από πλήθος αισθητήρων διαφορετικού τύπου. Στην περίπτωση δε της Ελλάδας, πλοία με Aegis θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως σταθμοί σύντηξης δεδομένων από περιφερειακούς αισθητήρες, επίγειους και εναέριους, κατανεμημένους στην αρχιπελαγική δομή του Αιγαίου.
Επιπροσθέτως, η είσοδος του S-400 στην τουρκική αεράμυνα, ακόμη κι αν αυτό διαθέτει μόνο τους πυραύλους 48Ν6 με βεληνεκές 250 χλμ. και όχι τους 40Ν6 με βεληνεκές 400 χλμ., θα μετατρέψει όλο σχεδόν τον χώρο του Αιγαίου σε μια πολύ επικίνδυνη περιοχή για τα ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη. Άρα θα απαιτηθεί ένα εναλλακτικό ή έστω συμπληρωματικό σύστημα προβολής ισχύος στον αέρα πέραν των αεροσκαφών. Δηλαδή, ένα πλέγμα αεράμυνας εκτεταμένων περιοχών. Επίγεια αντιαεροπορικά συστήματα δεν μπορούν να καλύψουν πλήρως τον χώρο του Αιγαίου. Το μόνο σύστημα του δυτικού οπλοστασίου που θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε αυτόν τον ρόλο θα ήταν ένα δίκτυο πλοίων με Aegis, εφοδιασμένων με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς όπως είναι ο SM-2 και κυρίως ο SM-6, που θα μπορούν να προσβάλουν ιπτάμενους στόχους πέραν του ορίζοντος, από αποστάσεις εκατοντάδων χλμ., αξιοποιώντας δεδομένα στοχοποίησης από απομακρυσμένους αισθητήρες. Υπό μία έννοια, λοιπόν, το Aegis θα μπορούσε να αποτελέσει ένα είδος ασύμμετρου αντιδότου των S-400.
To βαλλιστικό οπλοστάσιο της Άγκυρας
Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα στη δεκαετία του 2020 το Αιγαίο να καταστεί ένας απαγορευτικός χώρος δράσης για τις φρεγάτες γενικής χρήσης, σαν αυτές που διαθέτει σήμερα το Ελληνικό Ναυτικό, η ηλικία των περισσότερων εκ των οποίων, παρεμπιπτόντως, προσεγγίζει την τριακονταετία. Δηλαδή, πλησιάζουν πλέον τα όρια ζωής τους. Άρα μια ναυτική δύναμη στο μέλλον, που θα θέλει να επιβιώσει στον χώρο του Αιγαίου, θα πρέπει να διαθέτει επαρκείς ικανότητες άμυνας εναντίον αεροσκαφών stealth, κατευθυνόμενων αντιπλοϊκών βαλλιστικών πυραύλων cruise υψηλής ταχύτητας, καθώς και τη δυνατότητα να ασκεί προβολή ισχύος από αποστάσεις ασφαλείας.
Κατά την άποψη του γράφοντος, ο ελληνικός στόλος επιφανείας της επόμενης δεκαετίας θα πρέπει να αποτελείται από έναν μικρό αριθμό προηγμένων φρεγατών αεράμυνας περιοχής (ας πούμε τέσσερις ή πέντε) σε συνδυασμό με έναν μεγαλύτερο αριθμό μικρών σκαφών, με χαρακτηριστικά stealth, και την ικανότητα να επιχειρούν αποτελεσματικά στα δύσκολα νερά του Αιγαίου στα πρότυπα των νορβηγικών Skjold, τα οποία θα μπορούσαν να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν εγχωρίως. Τα πλοία αυτά θα πρέπει να είναι δικτυοκεντρικά ενοποιημένα έτσι ώστε να μην διαμορφώνουν ένα άθροισμα, αλλά ένα γινόμενο ισχύος, διαμορφώνοντας ένα ενιαίο πλέγμα προσβολής ισχύος με μεγάλες ανοχές σε πλήγματα.
Το Aegis στη νέα Ανατολική Μεσόγειο
Αυτά σε πολύ γενικές γραμμές όσον αφορά στο θέμα των επιχειρησιακών ικανοτήτων και των αντιδότων σχετικά με τα μελλοντικά τουρκικά F-35, τους S-400 και τα εξειδικευμένα αντιπλοϊκά πλέγματα αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής. Εκτός όμως από αυτά, η λογική της απόκτησης αμερικανικών οπλικών συστημάτων υποτίθεται ότι έχει και γεωπολιτική δυναμική.
Ακριβώς σε αυτό το σημείο είναι που η επιλογή του Aegis για την Ελλάδα προσφέρει τις περισσότερες ευκαιρίες. Όπως είχαμε υποστηρίξει και στο προηγούμενο άρθρο των «Επικαίρων», ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να ενισχύσει μια χώρα τη θέση της στην αμερικανική γεωστρατηγική είναι να «κουμπώσει» στη ναυτική ισχύ των ΗΠΑ, δεδομένου ότι η γεωπολιτική ταυτότητα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι αυτή της κατεξοχήν ναυτικής δύναμης του πλανήτη. Και σπονδυλική στήλη της ναυτικής ισχύος των ΗΠΑ είναι το Aegis. Συμμαχικές χώρες των ΗΠΑ που διαθέτουν το Aegis θεωρούνται αυτομάτως χώρες πρώτης γραμμής για την αμερικανική στρατηγική. Και αν κάτι τέτοιο ίσχυε στο παρελθόν, ισχύει πολύ περισσότερο σήμερα. Και αυτό γιατί οι ΗΠΑ έχουν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση του Ναυτικού της Κίνας, το οποίο μέχρι το 2025 αναμένεται να έχει καταστεί το μεγαλύτερο στον πλανήτη, αφήνοντας το Αμερικανικό Ναυτικό στη δεύτερη θέση. Αυτό σημαίνει ότι πολύ μεγάλο μέρος της αμερικανικής ναυτικής ισχύος, αναγκαστικά, θα απορροφηθεί από τις απαιτήσεις στον Ειρηνικό, αφήνοντας κενά σε άλλα σημεία του πλανήτη, όπου θα χρειαστεί η συνδρομή πολύτιμων συμμάχων. Ένας τέτοιος χώρος είναι και η Ανατολική Μεσόγειος, ιδιαίτερα δε αν προχωρήσει η ενεργειακή της ενοποίηση, ώστε να αποτελέσει μια περιφερειακή δεξαμενή υδρογονανθράκων, που θα περιορίσει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Όμως η ενεργειακή αυτή ενοποίηση θα «πατήσει» πάνω σε μια υποδομή ισχύος και αυτή την υποδομή θα την προσφέρει πρωτίστως μια αεροναυτική δύναμη ανοιχτής θάλασσας. Μια δικτυακά ενοποιημένη δύναμη, λοιπόν, πολεμικών πλοίων με ικανότητες «διαχωρικής» προβολής ισχύος σε μεγάλες αποστάσεις θα ήταν άκρως πολύτιμη για την υλοποίηση αυτού του σκοπού.
Επιπροσθέτως, τα επόμενα χρόνια αναμένεται η δραστική ενίσχυση των πυραυλικών οπλοστασίων (τόσο των βαλλιστικών πυραύλων όσο και των πυραύλων cruise) επικίνδυνων για τη Δύση κρατικών αλλά και υποκρατικών δρώντων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπως είναι η Χεζμπολλάχ και η Χαμάς. Άρα η ύπαρξη εξειδικευμένων πλοίων αεράμυνας περιοχής θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμη για την προστασία, για παράδειγμα, υπεράκτιων εξεδρών άντλησης πετρελαίου ή φυσικού αερίου αυτής της ενοποιημένης δυτικής ενεργειακής δομής.
Κεφαλαιοποίηση από τώρα
Εν κατακλείδι, αν πράγματι θέλουμε να επενδύσουμε σε μια στενή στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ, ας το κάνουμε τουλάχιστον με σωστό τρόπο και όχι με τη συνήθη λογική της Ψωροκώσταινας. Το πόσο σοφή βέβαια θα ήταν μια παρόμοια επένδυση είναι άκρως αμφίβολο και κατά την άποψη του γράφοντος θα αποδειχθεί μια ακόμη φενάκη. Αλλά αυτή τη στιγμή, η προοπτική αυτή έχει σχεδόν μονοπωλήσει τις επιλογές των πολιτικών ελίτ αλλά και της επιστημονικής διεθνολογικής κοινότητας στην Ελλάδα, έχοντας καταστεί σχεδόν μονόδρομος.
Σε όλα τα παραπάνω βέβαια μπορεί να προκύψει η ρεαλιστική αντίρρηση ότι, πολύ απλά, η απόκτηση πολεμικών πλοίων με Aegis ή οποιουδήποτε άλλου συστήματος από την Ελλάδα είναι απλώς εκτός οικονομικής πραγματικότητας αυτή τη στιγμή. Και πράγματι, μάλλον έτσι είναι. Από την άλλη, δεν έχει φθάσει το «τέλος της ιστορίας» για τους ελληνικούς εξοπλισμούς και αργά ή γρήγορα θα αγοράσουμε οπλικά συστήματα. Ενδέχεται μάλιστα ότι για τα F-35 πολύ γρήγορα θα βρούμε χρήματα...
όταν γίνονται σωστά,
είναι ότι μπορείς να αρχίσεις να τις κεφαλαιοποιείς ξεκινώντας από το στάδιο της συζήτησης.Άλλωστε, η αμερικανική γεωστρατηγική σχεδιάζεται με ορίζοντα δεκαετιών. Άρα, αν πράγματι η συμμετοχή στο Aegis αποτελεί κλειδί για την είσοδο της Ελλάδας στον σκληρό πυρήνα των κρίσιμων συμμάχων των ΗΠΑ, τότε από μόνη της η εκδήλωση πρόθεσης αρκεί για να ενισχύσει δραστικά τον ρόλο της χώρας μας στην αμερικανική στρατηγική.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 386 τού περιοδικού «Επίκαιρα».
