α. Αρβανιτιά
Έτσι ονομάζεται η απόκρημνη ακτή του Ναυπλίου που εκτείνεται από τη νότια μασχάλη της Ακροναυπλίας (Ιτς Καλέ) μέχρι τον όρμο του Καραθώνα. Η ονομασία από την ακόλουθη τραγική αιτία: Όπως προαναφέραμε, ο Καπουδάν πασάς ήλθε στο Ναύπλιο το 1779 και αφού συνεννοήθηκε με τους Τούρκους αγάδες κάλεσε τους Αλβανούς στο Ναύπλιο και τους ανέβασε στο Παλαμήδι τάχα για να τους μετρήσει και να τους δώσει, βάσει του αριθμού, τους οφειλόμενους μισθούς. Προϋπόθεση όμως για την πληρωμή ήταν η ακόλουθη συμφωνία: οι Αλβανοί να ανέρχονται από την ΒΔ πύλη και να βγαίνουν από τη ΒΑ και να κατευθύνονται προς το Άργος, χωρίς να μπαίνουν στο Ναύπλιο και να ενοχλούν τους Τούρκους. Έτσι, τον Απρίλιο του 1779 οι Αλβανοί περιχαρείς διότι επί τέλους θα ελάμβαναν τον «λουφέ» (στρατιωτικό μισθό) ανέβαιναν λίγοι‐λίγοι την Καρά‐Ντάπια, που αργότερα πήρε την ονομασία «Θεμιστοκλής» και από μια ξύλινη γέφυρα κατευθύνονταν προς την «Ταβίλ Ντάπια» που αργότερα ονομάστηκε «Φωκίων». Όμως κάτω από τη γέφυρα υπήρχε χάσμα βαθύ και η γέφυρα είχε ειδικά διασκευασθεί από τον Τζεζαερλή ώστε οι Αλβανοί να κατακρημνίζονται κατά ομάδες και πολτοποιημένοι να ρίχνονται προς τη δυτική πλευρά του φρουρίου. Τα σώματά τους έφθαναν μέχρι τη θάλασσα που βάφτηκε κόκκινη. Έκτοτε η περιοχή ονομάστηκε Αρβανιτιά.
β. «Αρβανίτες στ ' Ανάπλι»
Με τ' όνομα αυτό είναι γνωστό ένα ναυπλιακό άσμα που σχετίζεται με τον αφανισμό των Αλβανών. Το άσμα είναι αλβανικό. Μιλάει αρχικά για τα «μπουγιουρδιά» που έστειλε ο Τζεζαερλής Γαζή Χασάν στον Αλβανό φύλαρχο της Τριπολιτσάς, Μούρτο Άμζα. Το άσμα δείχνει την περιφρονητική στάση του Αλβανού φυλάρχου προς τον Τζεζαερλή. Ένα δίστιχο είναι χαρακτηριστικό:
Τα μπουγιουρδιά ʹχω χίλια καμένα στη φωτιά!
Και σένανε σε γράφω στην κάτω τη μεριά.
γ. Αρβανίτικος Πύργος
Με τον αφανισμό των Αλβανών συνάπτεται και η ονομασία Αρβανίτικος Πύργος. Μετά την εξόντωση των Αλβανών στο Ναύπλιο, ο Τζεζαερλής έστειλε «μπουγιουρδιά» στους εναπομείναντες Αλβανούς και τους κάλεσε να εκκενώσουν το Μοριά. Όμως ο αρχηγός των Αλβανών στην Τρίπολη, Μούρτο Άμζα, όπως προαναφέραμε, κράτησε περιφρονητική στάση, όπως λέει το παλιό ναυπλιακό άσμα. Έτσι, ο Τζεζαερλής αποφάσισε να τον κτυπήσει. Συνεννοήθηκε με τους κλέφτες του Μοριά, αφού συναντήθηκε μαζί τους στους Μύλους στις 28 Μαΐου 17798 . Περίπου 3.000 κλέφτες ενίσχυσαν το στρατό του που βάδισε κατά της Τριπολιτσάς. Οι Αλβανοί υπέστησαν πανωλεθρία. Ο Τζεζαερλής, σ' ανάμνηση της νίκης του, διέταξε να στηθεί τρόπαιο. Πέντε χιλιάδες (5.000) κεφάλια Αλβανών κόπηκαν, γδάρθηκαν και κτίστηκαν με κορασάνι ώστε να σχηματίσουν πυραμίδα. Η θέση του «τροπαίου» ήταν σ' ένα χωράφι έξω από την «Πόρτα τ' Αναπλιού», του τείχους της Τριπολιτσάς, στο χωριό Μπασιάκος. Ο Κολοκοτρώνης στη «Διήγησιν των συμβάντων της ελληνικής φυλής», αναφερόμενος στη δράση του πατέρα του Κωνσταντίνου που συμμετείχε στην εξόντωση των Αλβανών, ονομάζει την πυραμίδα «πύργο». Ο Πουκεβίλ όμως που πέρασε από εκεί το 1799 και είδε το κτίσμα που είχε αρχίσει να καταρρέει λόγω της αποκολλήσεως μερικών κρανίων, ονομάζει το κτίσμα «πυραμίδα». Η πυραμίδα διατηρήθηκε μέχρι το 1806‐1807. Τότε οι αγάδες της Τριπολιτσάς την εξαφάνισαν εντελώς για να μην προσβληθεί ο Βελής, ο γιος του Αλή Πασά, που είχε διοριστεί τότε Μόρα Βαλεσής και κατέβαινε στην Πελοπόννησο.
δ. Αρβανίτικο μακελειό
Έτσι ονομαζόταν παλιά ένας χαραδροειδής χείμαρρος κοντά στα Καλάβρυτα. Η ονομασία δόθηκε κατά το 1779 αλλά μετά από λίγο λησμονήθηκε. Το ιστορικό της ονομασίας έχει ως εξής: Όσοι Αλβανοί γλύτωσαν από την πανωλεθρία της Τριπολιτσάς, κατέφυγαν στη χαράδρα εκείνη, περιμένοντας να βρουν ευκαιρία για να περάσουν μέσω Αιγίου (Βοστίτζας) απέναντι στη Ρούμελη. Όμως ο στρατός του Τζεζαερλή τους παρακολουθούσε και με τη βοήθεια των κλεφτών τους κύκλωσε και τους εξόντωσε. Έτσι, η στενωπός πήρε τις ονομασίες «Στενό της Σφαγής», ή «Αρβανίτικο μακελειό».
Όπως ορθά προφήτευσαν οι Αλβανοί, μετά το δικό τους αφανισμό ήρθε και η σειρά του αφανισμού των κλεφτών. Ο θρυλικός Παναγιώταρος Βενετσανάκος και ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης βρήκαν ηρωικό θάνατο στους πύργους του πρώτου στην Καστάνιτσα του Ταϋγέτου. Για λίγο χρονικό διάστημα οι κλέφτες λούφαξαν. Αλλά μεταξύ των ετών 1785‐ 1805 άρχισε να λάμπει στο στρατιωτικό στερέωμα του Μοριά το άστρο του Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη. (Για τον κλέφτη αυτό και τη δράση του βλέπε το βιβλίο μου «Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης, ο Δάσκαλος της Κλεφτουριάς». εκδ. Σιδέρη, 1998).
Ο καπετάν Ζαχαριάς προσεταιρίστηκε τους Αλβανούς που είχαν απομείνει στο Μοριά, τους ενέταξε στις στρατιωτικές μονάδες του και τους είχε συμπολεμιστές στους αγώνες που έκανε εναντίον των Τούρκων. Ο υπασπιστής του, μάλιστα, ο Μάνης Μπουλούμπασης, ήταν Τουρκαλβανός. Είναι ενδεικτική μια φράση του Ζαχαριά από επιστολή προς κάποιον σύντροφό του. «Εγώ Αρβανίτες δεν πολεμώ. Τους θέλω συντρόφους μου». Ωστόσο, έναντι των Μπαρδουνιωτών υπήρξε ‐όταν το επέβαλλε η περίσταση‐ αμείλικτος. Στη γραμμή του Ζαχαριά προσπάθησε να κινηθεί και ο μαθητής του Θεόδ. Κολοκοτρώνης. Οι συνομιλίες που είχε με τους Αλβανούς της Τριπολιτσάς, επέσπευσαν την απελευθέρωση της πόλης από τον επαναστατικό στρατό. Διότι οι Αλβανοί δεν μετείχαν στην άμυνα. Και είναι οι μόνοι που σώθηκαν ‐χάρη στην επέμβαση του Κολοκοτρώνη‐ από τη σφαγή. Ελληνικές μονάδες τους συνόδευσαν για λόγους ασφαλείας μέχρι τη Βοστίτσα (Αίγιο) και από εκεί με πλοιάρια έφθασαν στη Ρούμελη. Το επόμενο έτος οι Αλβανοί αυτοί στρατολογήθηκαν από τον Δράμαλη. Αλλά όταν ο στρατός του Δράμαλη έφθασε στον Ισθμό και οι Αλβανοί κατάλαβαν πως η εκστρατεία στρέφεται κατά της Πελοποννήσου, αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους κι έφυγαν. Ήθελαν να φυλάξουν τη «μπέσα». Έτσι, όμως, φύλαξαν όχι μόνο την τιμή αλλά και τη ζωή τους.
Πηγή: ΑΛΒΑΝΟΙ, ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ, ΕΛΛΗΝΕΣ - Μελέτες Σαράντου Ι. Καργάκου (σελίδες 17 - 18)
