Ας μιλήσουμε για μπαζώματα

Μπαζώματα

Τού Νίκου Σαραντάκου

Στον απόηχο των συγκλονιστικών συγκεντρώσεων για τα Τέμπη, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, που ρωτήθηκε σχετικά σε τηλεοπτικό κανάλι, ισχυρίστηκε ότι δεν γνωρίζει ποιος έδωσε την εντολή να καταβληθούν 650.000 ευρώ για το μπάζωμα του χώρου της τραγωδίας - το μπάζωμα που, σύμφωνα με το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, οδήγησε στο να χαθούν πολύτιμα στοιχεία που θα έριχναν φως στα όσα συνέβησαν.

Βέβαια, όπως έσπευσε να επισημάνει η αντιπολίτευση, είναι προ πολλού γνωστό πως η σχετική απόφαση υπογράφτηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Ανάπτυξης κ. Παπαθανάση, τότε δεξί χέρι του Αδωνη Γεωργιάδη, και τον υφυπουργό κ. Τσακίρη. Αλλά αυτά τα έχετε διαβάσει σε άλλες στήλες - εμείς εδώ θα λεξιλογήσουμε για το μπάζωμα.

Μπάζωμα είναι η επιχωμάτωση, η κάλυψη ενός χώρου με μπάζα. Τα μπάζα, πάλι, είναι σύμφωνα με το λεξικό «Αχρηστα υλικά (χώμα, πέτρες, τούβλα, ξύλα κτλ.) από κατεδάφιση οικοδομής ή από εκσκαφή». Με την κυριολεκτική της σημασία, η λέξη εμφανίζεται μόνο στον πληθυντικό (σαν τα συμπράγκαλα ή τα διόδια).

Η λέξη «τα μπάζα» είναι αντιδάνειο. Πράγματι, μπήκε στα νέα ελληνικά από το παλαιό ιταλικό basa (σήμερα είναι base), «βάση, θεμέλιο κτιρίου», το οποίο ανάγεται, μέσω λατινικών, στο αρχαίο ελληνικό «βάσις». Η ιταλική λέξη θεωρήθηκε πληθυντικός ουδετέρου, τα μπάζα.

«Κλικ» εδώ περί Χρήστου Τριαντοπούλου...

Στη γλώσσα μας έχουμε μιαν ομόηχη λέξη: η μπάζα στα παιχνίδια με χαρτιά, η χαρτωσιά δηλαδή, και κατ’ επέκταση το μεγάλο κέρδος που πετυχαίνει κάποιος από μια επιχείρηση, όχι πάντα νόμιμη. Αυτή η μπάζα έρχεται από τα βενετικά (baza) με πιθανή απώτερη αραβική προέλευση. Παρόλο που είναι άσχετες ετυμολογικά οι δυο ομόηχες λέξεις, κάποτε συνδέονται: οι εταιρείες που ανέλαβαν να σκεπάσουν με μπάζα τον χώρο στα Τέμπη έκαναν γερή μπάζα - μάλιστα, μία από αυτές λέγεται πως έκοψε τιμολόγιο πριν ακόμα ιδρυθεί επίσημα.

Τα μπάζα, π.χ. από μια κατεδάφιση, είναι άχρηστα και πρέπει να απομακρυνθούν· συχνή άλλωστε είναι η επιγραφή «απαγορεύεται η ρίψη μπάζων», σε άδεια οικόπεδα. Ετσι, μεταφορικά, λέμε ότι κάτι ή κάποιος άχρηστος, ανόητος ή άσχημος είναι «για τα μπάζα».

Η έκφραση είχε μεσουρανήσει πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια και είναι ακόμα πολύ ζωντανή· και κατ’ επέκταση «μπάζο» (με τη σημασία αυτή έχει ενικό) είναι κάποιος ανόητος, άχρηστος ή άσχημος· υπάρχει και το μετριαστικό υποκοριστικό «μπαζάκι». Στην αργκό των ραδιοτηλεοπτικών μέσων, πάλι, «μπαζώνω» σημαίνει «καλύπτω τον κενό χρόνο εκπομπής με αδιάφορο υλικό» - με παραγεμίσματα, σαν να λέμε.

Πριν από έναν χρόνο περίπου, μιλώντας στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Φλωρίδης είχε κάνει ένα άτοπο λογοπαίγνιο, λέγοντας πως όσοι πολιτικοί κάνουν λόγο για μπάζωμα είναι για τα μπάζα. Μετά το πόρισμα, μπορούμε να πούμε πως για τα μπάζα αποδείχτηκαν οι δικαιολογίες των κυβερνητικών στελεχών. Πέρα από τεράστια ασέβεια προς τους νεκρούς, το μπάζωμα πιθανώς να είχε στόχο την απόκρυψη της αλήθειας. Γι’ αυτό και πλημμύρισε ο λαός τις πλατείες όλης της χώρας..