ΩΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
ΕΛΛΑΔΟΣ - ΚΙΝΑΣ
Η πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, στη Χώρα του Κίτρινου Δράκου έθεσε ξανά στο προσκήνιο τα περιθώρια συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Κίνας στο νέο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον. Δυστυχώς, κάθε σχετική συζήτηση περιορίζεται από την κυρίαρχη αντίληψη ότι οι δύο χώρες βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικά γεωσυστήματα και κατά συνέπεια δεν υπάρχουν περιθώρια σοβαρών συνεργασιών, πέρα από τη λειτουργία της Ελλάδος ως πύλης για τα κινεζικά προϊόντα.
Όμως τα πράγματα ενδέχεται να μην είναι ακριβώς έτσι. Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο δεν υπάρχουν κοντινές και μακρινές χώρες, παρά χώρες που αλληλεπιδρούν ή όχι. Και η Ελλάδα με την Κίνα έχουν σοβαρές εν δυνάμει γεωπολιτικές συνέργειες. Επιπροσθέτως, υπάρχουν και ορισμένες, όχι ιδιαίτερα γνωστές στα καθ' ημάς, πτυχές της επίσημης κινεζικής γεωστρατηγικής που ενδέχεται να προσφέρουν σημαντικά περιθώρια ενίσχυσης των σινοελληνικών σχέσεων.
Η Ακαδημία Στρατιωτικών Επιστημών σκιαγραφεί
Συγκεκριμένα, το 2013 η Ακαδημία Στρατιωτικών Επιστημών του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας (PLA) εξέδωσε μια νέα έκδοση της Επιστήμης της Στρατιωτικής Στρατηγικής για πρώτη φορά μετά το 2001, όταν είχε δοθεί στη δημοσιότητα η πρώτη έκδοση. Η μελέτη αυτή εκτιμάται ότι αντανακλά απευθείας τη στρατηγική σκέψη του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας.
Σε αυτό το κομβικής σημασίας κείμενο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι τα εθνικά συμφέροντα της Κίνας είναι πλέον παγκοσμιοποιημένα γιατί «η Δύση μονοπωλεί την πλειονότητα των πλουτοπαραγωγικών πηγών του πλανήτη» και «οι Ηνωμένες Πολιτείες ελέγχουν τους κυριότερους στρατηγικούς διαύλους στον κόσμο». Άρα είναι προς όφελος της Κίνας να διαμορφώσει μια εναλλακτική πλανητική αρχιτεκτονική, πολυεπίπεδων σχέσεων, με διάφορες χώρες που βρίσκονται σε κρίσιμης σημασίας σημεία του παγκόσμιου χάρτη, έτσι ώστε να προετοιμαστεί για τις κοσμογονικές αλλαγές στις διεθνείς ισορροπίες που αναμένεται να συμβούν τις επόμενες δεκαετίες.
Κυρίαρχη έννοια στην Επιστήμη της Στρατιωτικής Στρατηγικής του 2013 είναι αυτή του «στρατηγικού χώρου». Με τον όρο αυτό οι Κινέζοι αναφέρονται στην ανάγκη άσκησης αποφασιστικού ελέγχου όχι μόνο στο εγγύς εξωτερικό της χώρας, αλλά και σε μεγάλες αποστάσεις από τα μητροπολιτικά εδάφη, όπως και στον κυβερνοχώρο και το Διάστημα. Επίσης, η έκδοση χαρακτηρίζει τον ενιαίο, κατά τους Κινέζους, χώρο του Δυτικού Ωκεανού και του Ινδικού Ωκεανού ως κυρίαρχο στοιχείο της κινεζικής γεωστρατηγικής, ενώ κάνει σαφή μνεία στη Μεσόγειο ως χώρο όπου η Κίνα πρέπει να ενισχύσει την επιρροή της.
Στην έκθεση καταγράφεται ξεκάθαρα ότι οι απειλές για την ασφάλεια της Κίνας είναι πολυεπίπεδες, πολύπλευρες και πολυπαραγοντικές και δεν μπορούν να περιοριστούν στο πλαίσιο των παραδοσιακών πολεμικών απειλών. Η προώθηση της ευημερίας και της ανάπτυξης της Κίνας και η υπεράσπισή τους από πάσης φύσεως απειλές αναφέρεται πλέον ως κυρίαρχος στρατηγικός στόχος. Κατά συνέπεια, η διαμόρφωση μιας νέας αρχιτεκτονικής συμμαχιών ανά τον πλανήτη είναι επιτακτική. Στη λογική αυτή, ακόμη και συνεργασίες με καθαρά εμπορικό - οικονομικό χαρακτήρα εντάσσονται σε ένα ευρύτερο και αδιαίρετο γεωστρατηγικό πλαίσιο. Αν, μάλιστα, στη συγκεκριμένη αντίληψη προσθέσουμε τις έννοιες της «ενεργού άμυνας» και της «προκεχωρημένης άμυνας» που υπάρχουν στο κείμενο, και οι οποίες κάνουν λόγο για την ανάγκη προληπτικής δράσης στα «μετόπισθεν» των αντιπάλων, κατανοεί κανείς ότι τα περιθώρια ενίσχυσης των σινοελληνικών γεωστρατηγικών σχέσεων είναι μεγάλα και δεν εξαντλούνται σε κάποιες εμπορικές συμφωνίες.
Οι ΗΠΑ σε εσωστρέφεια
 |
| Τροφή για περισσότερη σκέψη... |
Σε προηγούμενο άρθρο μας στα «Επίκαιρα» είχαμε αναφερθεί στον πολιτικό και κοινωνικό διχασμό που τείνει να προκύψει στο εσωτερικό της αμερικανικής κοινωνίας και στη συνεπακόλουθη κρίση ταυτότητας που θα επιφέρει στην αμερικανική γεωστρατηγική ταυτότητα τα επόμενα χρόνια και είχαμε υποστηρίξει ότι «η πόλωση που έχει εμφανιστεί στην αμερικανική κοινωνία μεταξύ των οπαδών και των αντιπάλων του Ντόναλντ Τραμπ είναι πρωτοφανής και αποτελεί απλώς την κορυφή του παγόβουνου μιας ευρύτερης διχαστικής πολιτικής, κοινωνικής και εθνοτικής πραγματικότητας που έχει προκύψει στις Ηνωμένες Πολιτείες». Τα γεγονότα του Ντάλας φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν με τον πλέον δραματικό τρόπο την άποψη αυτή.
Κατά τα φαινόμενα, λοιπόν, οι ΗΠΑ οδηγούνται σε μια φάση εσωστρέφειας μοναδική στη σύγχρονη ιστορία τους. Η εσωστρέφεια αυτή έχει τόσο θετικά όσο και αρνητικά στοιχεία. Στα θετικά περιλαμβάνονται η καινοφανής ενεργειακή αυτάρκεια που απολαμβάνουν οι ΗΠΑ χάρη στα μεγάλα κοιτάσματα σχιστολιθικών υδρογονανθράκων που έχουν ανακαλυφθεί στα μητροπολιτικά εδάφη τους, όπως και η αίσθηση ασφαλείας από εξωτερικές εισβολές που προσφέρει η διπλή ασπίδα του Ειρηνικού και του Ατλαντικού Ωκεανού. Αρνητικό στοιχείο είναι η βαθιά, πολυεπίπεδη και διευρυνόμενη διαίρεση της αμερικανικής κοινωνίας σε ανταγωνιστικές εθνικές, εθνοτικές, πολιτισμικές, πολιτικές, οικονομικές και άλλες ομάδες και η σύγκρουση που ο διχασμός αυτός φέρνει μαζί του.
Σε κάθε περίπτωση, οι πιστοί της αμερικανικής παντοδυναμίας θα πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν σοβαρά. Οι καιροί μάλλον δεν είναι ιδανικοί για όσους είχαν βολευτεί στην ασφάλεια και την πνευματική νωθρότητα του να είσαι «δούλος» κάποιου ισχυρού «παίκτη» του διεθνούς συστήματος και να αφήνεις να λαμβάνει αυτός τις αποφάσεις για εσένα. Ίσως έχει έρθει πια η ώρα η δυναμική εξωτερική πολιτική, χωρίς εμμονές, φοβίες, φανατισμούς και μεταφυσικές πίστεις σε διάφορα «ανήκειν» να αποτελεί όχι απλώς «πολυτέλεια», αλλά αναγκαιότητα για την Ελλάδα. Η Κίνα, λοιπόν, κάθε άλλο παρά μακριά βρίσκεται στο ενοποιημένο διεθνές σύστημα του 21ου αιώνα, ενώ υπάρχουν κι άλλες χώρες με τις οποίες η Ελλάδα θα μπορούσε να διαμορφώσει ένα πλέγμα σχέσεων που θα της προσέφερε πρωταγωνιστικό ρόλο στο διεθνές γίγνεσθαι.
* Διδάσκει το μάθημα της Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και Γεωγραφία της Ασφάλειας και των Αφοπλισμών στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πηγή: Περιοδικό «Επίκαιρα», αρ. τεύχους 349, σελ. 46-47.
